ปลาชะโดในบ่อดิน...สัตว์เศรษฐกิจเลี้ยงเพื่อส่งออก

          ปลาชะโด  เป็นสัตว์ประมงน้ำจืดอีกประเภทหนึ่งที่ตลาดมีความต้องการอย่างต่อเนื่อง  เกษตรกรเลี้ยงเพื่อการส่งออกโดยเฉพาะต่างประเทศ  ทั้งตลาดในประเทศมาเลเซีย  และประเทศสิงคโปร์  แม้ว่าต้องใช้งบประมาณในการลงทุนสูง  แต่ด้วยราคาต่อกิโลกรัมที่ค่อนข้างแพง  และมีการตลาดรองรับที่แน่นอน  จึงทำให้เกษตรกรผู้เลี้ยงปลาสามารถถอนทุนได้เร็ว  ที่สำคัญปลาชะโดเป็นสัตว์ที่เลี้ยงง่าย  ทนต่อสภาพแวดล้อมในรูปแบบต่างๆได้ดี  โดยเฉพาะโรคที่เกิดกับปลามีน้อยมาก

               ปลาชะโด  เป็นปลาน้ำจือขนาดใหญ่อยู่ในวงศ์เดียวกับปลาช่อน  จัดเป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในวงศ์นี้  โดยมีขนาดโตเต็มที่ได้ถึง 1 เมตร  หรือ 1.5 เมตร  น้ำหนักตัวถึง 20 กิโลกรัม  มีรูปร่างลำตัวค่อนข้างกลมยาว  พื้นลำตัวสีน้ำตาลอมเขียว  มีลายประสีดำกระจายทั่วตัว  ภายในปากมีฟันแหลมคม  เมื่อยังเป็นปลาขนาดเล็กจะยังมีลำตัวเป็นสีน้ำตาล  และมีแถบสีดำ  ส้ม  และเหลือง  พาดตามความยาวของลำตัว 2 แถบ  บริเวณหางมีสีแดงสด  เมื่อเริ่มเติบโตขึ้นมาสีจะเริ่มจางหายกลายเป็นสีเขียวอมน้ำตาล  คล้ายสีของเปลือกแมลงภู่  ชะโดมีชื่อเรียกเมื่อมีสีเขียวอมน้ำตาลว่า “ปลาแมลงภู่”  ตามสีของลำตัวเมื่อโตเต็มวัย  นอกจากจะเป็นปลาที่ใหญ่ที่สุดในวงศ์นี้แล้ว  ยังมีนิสัยดุร้ายที่สุดด้วย  โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฤดูผสมพันธุ์  ปลาตัวผู้ซึ่งทำหน้าที่ดูแลไข่และตัวอ่อน  จะกัดและทำลายสัตว์ทุกชนิดที่ผ่านเข้ามาใกล้รัง  ไม่เว้นแม้กระทั่งมนุษย์   จึงมีผู้ถูกชะโดทำร้ายบ่อยๆ ฤดูผสมพันธุ์อยู่ในช่วงเดือน  กรกฎาคม – กันยายน

                  ปลาชะโด  เป็นปลาที่สามารถพบได้ทุกภาคทั่วประเทศ  และพบในประเทศใกล้เคียง  เช่น  มาเลเซีย  อินโดนีเซีย  ตอนใต้ของจีน  และประเทศต่างๆในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  สำหรับในประเทศไทย  มีการเลี้ยงในกระชังตามแม่น้ำสายใหญ่ๆ เช่น  แม่น้ำเจ้าพระยา  แม่น้ำสะแกกรัง  อ่างเก็บน้ำเขื่อนศรีนครินทร์  เขื่อนวชิราลงกรณ์  และการเลี้ยงในบ่อดิน

                  หลังจากที่ซื้อลูกพันธุ์ปลาที่มีขนาดลำตัวประมาณ 1 นิ้ว  ให้ทำการเลี้ยงลูกปลาในบ่อขุนให้ลูกปลาที่รับมามีขนาด 5-6 นิ้วก่อนจะปล่อยลงบ่อใหญ่  โดยในขณะที่ทำการขุนลูกปลาจะให้อาหารเป็นลูกไรและปลาสับละเอียด  วันละ 3 – 4 มื้อ  ใช้ระยะเวลา 30 – 45  วัน  จากนั้นก็สามารถปล่อยพันธุ์ปลาลงบ่อเลี้ยงขนาดใหญ่ได้  มื้อของอาหารจะลดลงตามการเจริญเติบโต  ยิ่งปลาโตขึ้นก็จะลดจำนวนมื้ออาหารลงเหลือวันละ 1-2 มื้อ  โดยอาหารที่ใช้เลี้ยงเป็นหัวปลากระป๋องที่ได้มาจากโรงงานผลิตปลากระป๋องและปลาเป็นตัวผสมอยู่ด้วย  ราคาหัวปลาอยู่ที่กิโลกรัมละ 7-8 บาท  ปลาตัวอยู่ที่กิโลกรัมละ 13.00 บาท  อัตราการกินในพื้นที่ 30 ไร่อยู่ที่ 6-7 ตันต่อวัน  กินได้มากสุด 9-10 ตันต่อวัน  ข้อสำคัญของการเลี้ยงปลาชะโดในบ่อดินที่สำคัญต้องมีระบบการหมุนเวียนน้ำได้ดี  น้ำต้องสามารถหมุนเวียนได้ตลอด 24 ชั่วโมง  เพราะปลาชะโดกินเหยื่ออาหารสด  ถ้าน้ำไม่มีการไหลเวียนน้ำจะเน่าเสียได้ง่าย  เรื่องโรคในปลาชะโดไม่ค่อยมีปัญหาเนื่องจากปลาชะโดแข็งแรง  และเป็นปลาที่ทนทาน  จะมีบ้างในโรคดีซ่าน  พยาธิภายนอก  โดยสังเกตจากผิวที่ตัวปลาจะเป็นลาย  วิธีการรักษาให้เชื้อจุลินทรีย์คลุกเคล้าผสมกับเหยื่อหัวปลา  อาจต้องใช้ยาปฏิชีวนะบ้างในบางครั้ง  ใช้ระยะเวลาในการเลี้ยงประมาณ 12-15 เดือน  การจับปลาเมื่อพร้อมขายใช้วิธีการลากอวนขึ้นจากน้ำประมาณวันละ 20 ตัน  ใช้ระยะเวลาประมาณ 3 เดือนกว่าๆจึงสามารถจับปลาได้หมดบ่อ

                การรับซื้อปลามีจากตลาดในประเทศและต่างประเทศ  หลักๆจะเป็นตลาดต่างประเทศ  โดยตลาดต่างประเทศที่ส่งออกไปยัง มาเลเซีย  สิงคโปร์  ซึ่งจะมีบริษัทมารับถึงหน้าบ่อ  ขนาดของปลาตลาดต่างประเทศจะนิยมขนาดใหญ่ที่มีขนาดตั้งแต่ 2.5 -3 กิโลกรัมขึ้นไปจนถึง 5-6 กิโลกรัม  ราคาล่าสุดอยู่ที่ประมาณกิโลกรัมละ 73 บาท  ราคาจะแล้วแต่ถ้าช่วงไหนมีจำนวนปลามาก  ราคาอาจจะลดลงบ้าง  ในขณะที่ตลาดในประเทศจะนิยมขนาดไม่ใหญ่มากนัก  อยู่ที่ 2.5 – 3 กิโลกรัม

                จากที่กล่าวมาข้างต้นจะเห็นได้ว่าปลาชะโดมีความทนทานต่อสภาพแวดล้อมได้ดี  เลี้ยงง่าย  โรคต่างๆ ก็ไม่ค่อยมีมารบกวน  ปัญหาหลักของการเลี้ยงปลาชะโดที่ต้องคำนึงถึง  คือ  เงินทุน  เนื่องจากในการเลี้ยงปลาชะโดต้องใช้เงินทุนค่อนข้างสูง  โดยเฉพาะค่าอาหาร  อีกทั้งต้องมีแหล่งซื้ออาหารสดที่สามารถมีอาหารให้เราอย่างต่อเนื่อง  ค่าอาหารร้อยละ  95 ของต้นทุน  ที่เหลือเป็นค่าพันธุ์ปลา  ค่าจัดการบ่อและค่าบริหารจัดการต่างๆ  ค่าแรงงาน  ค่าน้ำค่าไฟ  ค่าสารเคมี  โดยต้นทุนการเลี้ยงปลาชะโด 10,000 ตัวอยู่ที่ประมาณ 1.2 ล้านบาท  ซึ่งรวมค่าบริหารจัดการทุกอย่างไว้แล้ว  นับว่าเป็นเป็นต้นทุนที่สูงทีเดียวแต่ผลกำไรที่น่าก็ถือว่าเป็นที่น่าพอใจต่อเกษตรกรผู้เลี้ยงอย่างมากเช่นกัน