จะเกิดอะไรขึ้น เมื่อความต้องการแหล่งฝึกงานเภสัชศาสตร์ เพิ่มขึ้น 8 เท่า ?

สืบเนื่องจากอ่านที่มีข่าวว่า จะเปิดคณะเภสัชศาสตร์ที่ มอ. ปัตตานี

ผมอ่านแล้วตกใจ

ตกใจเพราะกำลังคิดว่า ที่ตัวเองมาช่วยเป็นกรรมการฝึกงานอยู่ปัจจุบัน เห็นสถานการณ์แล้ว คิดว่า อนาคตการฝึกงานของคณะเอง อีกไม่กี่ปีข้างหน้า ก็จะเข้าสู่วิกฤติการณ์ครั้งใหญ่อย่างที่ไม่เคยเจอมาก่อน จะมีแรงที่ไหนไปช่วยคนอื่น ?

จริงอยู่ว่า ตอนนี้ ประสบความสำเร็จ ได้รางวัล Good Practice ด้านคุณภาพบัณฑิต

แต่นั่นเพราะความลงตัวที่สั่งสมกันมานาน ไม่ใช่เพราะการโรยผักชีเพียงวัน-สองวัน ยื่นมือไปก็คว้ามา

เหตุผลหลักอยู่ที่ข้อบังคับมาตรฐานการจัดการการเรียนการสอนของสภาเภสัชกรรม ซึ่งกำหนดกรอบการฝึกงานที่เข้มงวดและเข้มข้น เพิ่มชั่วโมงการฝึกงานแบบมหาศาล เปลี่ยนจากฝึกซัมเมอร์ เป็นฝึกเต็มที่หนึ่งปี จนผมกำลังคิดว่า อีกไม่กี่ปี ต้นทุนผลิตเภสัชกรจะแพงขึ้นมาก เพื่อประมูลหาแหล่งฝึกกัน เพราะความต้องการแหล่งฝึกจะเพิ่ม ไม่ใช่หน่วยหลายเปอร์เซนต์ แต่เป็นหน่วยหลายเท่า ตามข้อบังคับใหม่ของสภาที่กำลังจะออกมาในอีกไม่นาน (กรอบใหญ่ออกมาแล้ว แต่รายละเอียด ได้ยินว่ายังร่างไม่เสร็จ) และอาจารย์ที่อยู่สายเกี่ยวกับโรงงาน ก็กำลังปวดหัวกันอยู่ ว่าจะเป็นไปได้ยังไงที่จะเพิ่มการฝึกโรงงานนับสิบเท่า เพราะที่เป็นอยู่ ก็ไม่พอฝึกอยู่แล้ว

ประเด็นเรื่องวิเคราะห์ตัวเลข ผมเคยเขียนถึงไว้ใน

ทางแพร่งของการจัดการการศึกษาเภสัชศาสตร์ (1) วิเคราะห์กำลังการผลิต

ทางแพร่งของการจัดการการศึกษาเภสัชศาสตร์ (2) - สภาวิชาชีพบังคับปรับหลักสูตรครั้งใหญ่ ให้มีแต่หลักสูตร 6 ปี

ทวนให้ดูคร่าว ๆ

เดิม หลักสูตร 5 ปี ฝึก 500 ชั่วโมง

แต่เกณฑ์สภาที่กำลังจะออกมา ต้องเป็นหลักสูตร 6 ปี ฝึก 2000 ชั่วโมง (เพิ่มขึ้น 4 เท่า)

และจากสถิติประเทศ การผลิตนักศึกษาเภสัชศาสตร์ เพิ่มปีละ 6.4 % ทุกปี มาต่อเนื่องนานแล้ว ซึ่งปัจจุบัน จบปีละ 1300 คนโดยประมาณ และจะกลายเป็น 2600 คนในอีก 10 ปีข้างหน้า หรือพูดง่าย ๆ คือ จะมีนักศึกษาเพิ่มอีกเท่าตัวในสิบปีข้างหน้า (ช่วง 2 ปีที่ผ่านมา มีคณะเภสัชศาสตร์เปิดใหม่เพิ่ม 4 แห่ง คือ สยาม / วลัยลักษณ์ / พายัพ และอีกแห่ง ผมจำชื่อไม่ได้ และเท่าที่ทราบจากผู้หลักผู้ใหญ่ในวงการ ก็มีบางแห่งกำลังวิ่งเต้นจะเปิด) ทำให้อัตราการเพิ่มน่าจะยังอยู่ที่ร้อยละ 6.4 ต่อไปได้อีกนาน

ผลจากสองแหล่งมาประสานกัน คือ ฝึกงานเพิ่มขึ้น 4 เท่า คูณ จำนวนนักศึกษามากขึ้น 2 เท่า (ในปี 2562) จะทำให้ภาระการจัดการฝึกงานทั้งประเทศ เพิ่มขึ้น 8 เท่า ในอีก 10 ปีข้างหน้า

หรือถ้าเอาแผนระยะสั้นอีกแค่หกปีข้างหน้า (เปลี่ยนหลักสูตรเป็นหกปีหมดแล้วทั่วประเทศ) การฝึกงานตอนนั้นก็จะต้องเพิ่ม 6 เท่า (=4 เท่าจากหลักสูตรเปลี่ยน x 1.064 x 1.064 x 1.064 x 1.064 x 1.064 x 1.064 จากการเพิ่มกำลังการผลิตทั่วประเทศ)

จริงอยู่ว่า ที่ไหนไม่ผลิตเพิ่ม ก็จะเห็นภาระการจัดการฝึก เพิ่มขึ้นเพียง 4 เท่า (ผลจากหลักสูตรล้วน ๆ)

แต่เป็นการจัดการการฝึกที่ทรัพยากรการฝึกข้างนอก หารด้วย 8 เพราะเกิดผลระดับประเทศ

แต่คูณแค่ 1.25 เท่า ฝ่ายฝึกงานก็รากเลือดแล้ว

และนักศึกษาเอง ถึงตอนนั้น ก็จะเข้าตาจนว่า แหล่งฝึกไม่พอ ก็จะต้องจำใจฝึกแบบขอไปที เน้นให้จบ ไม่ได้เน้นให้เก่ง

ก็จะมีโอกาสเห็นคุณภาพบัณฑิตที่อ่อนเหลวลงอย่างน่าใจหายในเวลานั้น

ใจหายที่ว่าคือ ต่อไป เวลาสอบสภาฯ อาจจะเห็นการตกไม่เกิน 20 % ไปเป็น ผ่านไม่เกิน 20 %

คำถามคือ ถึงเวลานั้น จะเกิดอะไรขึ้น หากนักศึกษาที่มีอยู่เดิม ไม่สามารถจบได้เพราะหาแหล่งฝึกไม่ได้ เพราะความต้องการแหล่งฝึกงานมีคุณภาพสูงเพิ่มมากเกินไปจนโตตามไม่ทัน ?

หรืออีกสิบปี เราจะไปลุ้นอีกรางวัลแทน คือ รางวัล Worst Practice ด้านคุณภาพบัณฑิต  ?

นี่ยังไม่ทันเอ่ยถึงเรื่องที่ มอ.ปัตตานีจะเปิดหลักสูตรเภสัชศาสตร์เลยสักคำนะครับ

เรื่องของตัวเอง ยังคิดไม่ตก เรื่องคนอื่น ผมไม่กล้ายุ่ง